✅ BÓNG NƯỚC ( Cấp Tính Tử ) 👉 +8 Mẹo Chữa Bệnh Y HỌC CỔ TRUYỀN

Tên khác : Tên thường gọi: Còn gọi là nắc nẻ, móng tay lồi, bông móng tay, phượng tiên hoa, cấp tính tử, balsamina.

Tên tiếng Trung: 凤仙花

Tên khoa học Impatiens balsamina L.

Họ khoa học: Thuộc họ Bóng nước Balsaminaceae.

Cây bóng nước

(Mô tả, hình ảnh cây bóng nước, phân bố, thu hái, thành phần hóa học, tác dụng dược lý…)

Mô tả:

Cây bóng nước không chỉ được trồng làm cảnh mà còn là một cây thuốc quý. Cỏ mọc hàng năm, có thể cao 40cm. Lá mọc so le, có cuống, hình mác, đầu nhọn, mép có răng cưa rất rõ,dài 7-8cm, rộng 2-2.5cm. Hoa mọc ở nách lá lưỡng tính không đều, màu đỏ hay trắng, 5 lá dài cùng màu với tràng, không đều. Lá dài trước hình cựa, 5 cánh, 5 nhị, chỉ nhị ngắn, bao phấn dính sát nhau chung quanh nhuỵ, 5 lá noãn hợp thành bầu thượng 5 ô, mỗi ô đựng nhiều noãn. Quả nang nứt thành 5 mảnh xoắn lại tung hạt đi xa.

Phân bố, thu hái và chế biến

Mọc hoang và được trồng làm cảnh tại nhiều vườn ở khắp nước ta. Còn thấy mọc và trồng ở miền nam Trung Quốc, Ấn Độ.

Người ta dùng thân và cành làm thuốc. Mùa hạ và mùa thu, hái cây trừ bỏ rễ, lá và hoa quả, phơi hay sấy khô hoặc nhúng vào nước đun sôi rồi phơi hay sấy khô. Có thể dùng tươi.

Bộ phận dùng làm thuốc

Toàn cây có thể dùng để chữa bệnh: Hoa, hạt,

Còn dùng lá tươi làm thuốc.

Ngoài ra người ta còn dùng hạt bóng nước với tên cấp tính tử. Hái quả chín về phơi khô đập lấy hạt, phơi lại cho khô. Hạt bóng nước: Dược liệu có hình tròn dẹt, hình trứng hoặc hơi có cạnh, mặt ngoài màu nâu hoặc xám, có những nốt trắng nhỏ, nhân hạt màu xám nhạt chứa 17 – 18% dầu, không mùi, vị nhạt, hơi đắng, tính ấm, có tác dụng làm tan máu ứ, thông kinh, giải độc.

Thành phần hoá học

Trong toàn thân cây bóng nước có axit p-hydroxybenzoic có tính chất kháng sinh, axit gentisic C₆H₇O_4′, axit ferulic C₁₀H₁₀O_4′, axit p-cumaric C₉H₄O_3′, axit sinapic C₁₁H₁₂O_5′, axit cafeic C₉H₈O_4′, ngoài ra còn scopoletin C₁₀H₈O₄.

Lá chứa axit xinnamic (nhục quế toan) kaempferol – 3 arabinozit và kaempferol (C.A., 1971, 1964, 230).

Thân chứa kaempferol 3- glucozit, quexetin pelargonidin, cyanidin và delphindin (C.A., 1966, 75, 1964, 16275c).

Hạt chứa 17,9% chất béo. Trong chất béo có thành phần chủ yếu là axit parinaric hay axit A9, 10, 13, 15, octadecatetraenoic C₁₈H₂₈O₇ (khoảng 27% balsaminasterol C₂₇H₄₀O (Hegnauer R., 1964). Ngoài ra còn có sipinaterol C₂₉H₄₈O (khoảng 0,015%) (C.A., 1973, 79, 1744a và C.A., 1954, 48, 13835a), sapionin, các đa đường (khi thuỷ phân cho glucoza và fructoza) (C.A., 1971, 74, 72872m).

Hoá chất lawsone C₁₀H₆O_3′ lawsonemetylete C₁₁H₆O₃. Ngoài ra còn tuỳ theo màu sắc của hoa mà thành phầ thay đổi. Hoa trắng chứa leucocyanidin, leucodelphindin, hoa tím chứa malvidin glucozit, hoa đỏ chứa pelargonidin, paeonidin và delphinidin dưới dạng clucozit. Dịch ép của hoa bóng nước có tác dụng kháng sinh mạnh.

Tác dụng dược lý

Dịch chiết từ lá Bóng nước với thành phần hóa học chủ yếu là chất axit p-hydroxybenzoic đã được nghiên cứu dược lý thấy có tác dụng kháng khuẩn rất mạnh.

Chất lawson và lawson methylether có trong hoa Bóng nước có tác dụng kháng nấm rất mạnh.

Vị thuốc bóng nước

(Công dụng, liều dùng, tính vị, quy kinh)

Tính vị:

Hạt có vị hơi đắng, tính ôn, hơi có độc,

Toàn cây có vị cay, tính ôn, hơi có độc

Quy kinh:

Vào 2 kinh can và tỳ

Công dụng:

Toàn cây có tác dụng khử phong thấp, hoạt huyết, chỉ thống, thường dùng chữa phong thấp, bị thương sưng đau, rắn rết cắn. Ngày uống tư 4-12g dưới dạng thuốc sắc.

Hạt có tác dụng giáng khí, hành ứ, thường dùng chữa kinh nguyệt bế tắc, đẻ khó, nấc nghẹn, hóc xương. Ngày dùng 3 lần, ngày dùng 4-6g dưới dạng thuốc bột hoặc viên.

Lá được nhân dân dùng nấu nước gội đầu làm cho tóc mọc tốt.

Liều dùng – Cách dùng

Dùng ngoài không kể liều lượng

Dùng dưới dạng sắc từ 4-12g

Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc bóng nước

Chữa sung tấy, mụn nhọt, chín mé, vết thương

Dùng bóng nước tươi, rửa sạch, giã nát với ít muối đắp lên vết thương

Chữa phong thấp

Dược liệu Bóng nước phơi khô 15g phối hợp với vỏ Ngũ gia bì 10g và rễ Uy linh tiên 10g, thái nhỏ, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày chữa phong thấp.

Chữa đau lưng

Lấy cả cây Bóng nước 10g, nhân Hạt đào 15g, Nho chua 10 quả, thái nhỏ, phơi khô, sắc uống trong 7 ngày liền.

Chữa bế kinh

Hoa bóng nước phơi khô 3-6g sắc lấy nước uống

Ngừa thai

Hạt Bóng nước 20g phối hợp với rễ cây Bông cỏ 30g, thái nhỏ, phơi khô, sắc uống làm 2 – 3 lần trong ngày.

Chữa nghẹn ở người cao tuổi

Hạt bóng nước tẩm mật, phơi khô, tán nhỏ, rây bột mịn, trộn với hồ làm viên bằng hạt đỗ xanh, uống mỗi lần 8 viên với rượu có tác dụng chữa ăn hay bị nghẹn, nhất là ở người cao tuổi.