Lá Tía Tô

Tía tô là một loại rau rất phổ biến trong các món ăn ở nước ta dùng để làm nguyên liệu chế biến hoặc ăn sống. Bên cạnh đó nó còn được dùng để làm bài thuốc quý giúp trị mụn, tàn nhang, nám, thâm, chữa bệnh gout, ho, sốt, sùi mào gà, sâu răng.

Tía tô là gì?

Tía tô có tên khoa học Perilla fructescens thuộc họ hoa môi (Lamiaceae). Các bộ phận được gọi với cái tên như sau: tô diệp (lá), tô ngạnh (cành), tử tô (hạt) hoặc các tên gọi khác é tia, xích tô,…

Hình ảnh cây tía tô

Đây là cây thân thảo, mọc quanh năm có chiều cao trung bình từ 0,5 đến 1m. Thân có lông mềm và mọc thẳng đứng. Lá có màu tím đôi lúc màu xanh tím, phía bề mặt có lông trải đều, có hình quả trứng, mọc cân xứng với nhau, răng cưa lớn.

Hoa tía tô có màu tím nhạt hoặc trắng mọc thành chùm ở kẽ cuống. Quả hình cầu, màu nâu, đường kính 1mm.

Bộ phận dùng và khu vực phân bố

Cây có giá trị sử dụng rất cao. Các bộ phận lá, cành, quả đều được đưa vào sử dụng, ở nước ta cây phân bố ở khắp mọi nơi. Cây có nguồn gốc  trải dài từ đất nước Ấn Độ sang Đông Nam Á.

Thu hái và chế biến

Tùy theo mục đích và nhu cầu sử dụng mà sẽ có những thời điểm thu hoạch khác nhau. Nếu lấy lá thì hái sau khi gieo hạt 2 tháng. Chỉ nên hái lá gì sau đó 1 tháng thì tiếp tục hái. Còn thu hoạch hạt thì đợi đến khi cây già.

Cành sau khi thu hoạch về sấy khô hoặc phơi trong bóng râm, không được phơi ở nhiệt độ cao sau đó rủ lấy hạt và bỏ tạp chất.

Thành phần hóa học

Trong hạt tía tô có chứa 40% lượng dầu axit béo chưa bão hòa (axit α-lynoleic). Lá tía tô chứa 0,2% tinh dầu và các thành phần chính như xeton, adehyde, furan, hydrocacbon,…

Lá tía tô có tác dụng gì?

Lá tía tô có tác dụng gì? Đây là loại thảo dược thiên rất tốt cho sức khỏe, mang lại nhiều tác dụng tuyệt vời như:

• Lá tía tô có tác dụng trị hen suyễn, giúp tăng khả năng lưu thông khí, hỗ trợ điều trị hen, cải thiện chức năng phổi.
• Các thành phần hóa học trong tía tô có tác dụng ngăn chặn quá trình sản xuất histamin, làm giảm cytokine, hạn chế tình trạng dị ứng cơ thể và giảm viêm hiệu quả.
• Tanin và glucosid giúp làm lành vết loét và chống viêm, giúp giảm axit trong dạ dày, chống viêm.
• Aldehyde là chất chống oxy hóa ngăn chặn các gốc tự do hình thành phát triển, gây tổn thương đến các tế bào.
• Có hàm lượng axit béo omega-3 giảm lượng cholesterol xấu. Ngăn ngừa xơ vữa động mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Các hoạt chất có trong tinh dầu giảm đau, hạn chế viêm khớp và bệnh lupus.
• Tác dụng của tía tô giúp ức chế sự tổng hợp tyrosinase và melatonin giúp làm sáng da.
• Tác dụng của tía tô hỗ trợ điều trị chứng trầm cảm, giúp đầu óc tỉnh táo, nâng cao tinh thần, giảm stress, tâm trạng thoải mái.

Ngoài ra, nó còn có rất nhiều công dụng tuyệt vời khác, cụ thể như sau:

Lá tía tô có tác dụng trị mụn

Sử dụng 1 nắm lá thảo dược đem rửa sạch và ngâm cùng với nước muối pha loãng để loại bỏ bụi bẩn, ký sinh trùng, vi khuẩn và giảm bớt đi lượng lông có trên lá, tiếp tục giã nát và thoa lên những vùng có mụn. Thực hiện từ 3 đến 4 lần trong 1 tuần để giúp giảm mụn và làm sáng da.

Lá tía tô có tác dụng cải thiện tình trạng chảy máu ngoài da

Dùng 1 nắm lá thảo dược non giã nát rồi đắp lên vết thương đang chảy máu, không sử dụng lá già. Rồi dùng lá sao vàng lên, nghiền nhỏ ra và rắc lên sẽ giúp cầm máu ngay lập tức.

Tác dụng của lá tía tô giúp làm đẹp

Uống nước thảo dược hàng ngày sẽ giúp da trở nên sáng tự nhiên loại bỏ đi các tế bào chết một cách hiệu quả. Hoặc nếu muốn giảm cân thì nên sử dụng dược liệu này kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và sinh hoạt một cách hợp lý.

Trong thảo dược có chứa nhiều loại vitamin giúp da trắng hồng, sáng da và da trở nên mịn màng. Hơn nữa là cách làm này rất dễ thực hiện và ít tốn kém. Hoặc dùng nước lá thảo dược chấm vào vùng mụn thịt mụn cơm 3 đến 4 lần 1 tuần, bạn sẽ bất ngờ với hiệu quả mà nó mang lại.

Tác dụng của lá tía tô giảm cân

Dầu thảo dược có chứa hoạt chất có lợi cho sức khỏe, giảm cholesterol và triglyceride. Việc sử dụng 5 gram bột lá thảo dược mỗi ngày giúp giảm peroxidation lipid, cân nặng cải thiện đáng kể.

Công dụng của lá tía tô thư giãn đầu óc

Một số nghiên cứu cho thấy thảo dược chứa axit caffeic, apigenin, roxmarinic giúp phòng và điều trị bệnh trầm cảm hiệu quả. Xông tinh dầu giúp cho hệ hô hấp trở nên hoạt động tốt hơn, hưng phấn tinh thần, tâm trạng trở nên tích cực hơn.

Công dụng của lá tía tô trị mẩn ngứa, mề đay

Nguyên nhân chính gây ra ngứa, nổi mề đay là do tiếp xúc người bệnh, côn trùng cắn, ánh nắng mặt trời, dị ứng thực phẩm, khí lạnh … Dùng lá thảo dược vắt nước cốt uống, phần bã đắp vào vùng bị tổn thương.

Lá tía tô chữa bệnh gì?

Bạn đã biết cây tía tô có tác dụng gì, vậy nó chữa được những bệnh lý nào? Các bộ phận của cây đều có những tác dụng riêng biệt điển hình như:

• Cành (tô ngạnh) có tác dụng lý khí chữa động thai, nôn mửa, ngộ độc hải sản, phong hàn.
• Lá (tô diệp) giúp cho kích thích tiêu hóa, cho ra mồ hôi, chữa ho, giảm đau, giải độc, trị nôn mửa, thải các chất độc ra ngoài, chữa mạo cảm.
• Hạt (tô tử) giúp chữa đau nhức, tê thấp, ho, trừ đờm, hen suyễn.

Ngoài ra, cây còn mang lại rất nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe khác.

Lá tía tô chữa bệnh cảm mạo

Dùng lá thảo dược rửa sạch, thái nhỏ rồi trộn với cháo trắng gạo tẻ, ăn trong lúc cháo vẫn còn nóng sẽ mang lại hiệu quả cao. Giúp mau ra mồ hôi và giải cảm nhanh.

Hoặc dùng 15 đến 20 gram lá rửa sạch ngâm với nước muối pha loãng từ 5 đến 10 phút, rồi giã nát cho thêm nước sôi vào, lọc lấy nước thuốc và uống bỏ bã.

Để hiệu quả thì sau khi uống nên nằm nghỉ và trùm kín chăn lại. Áp dụng cho trẻ em và người già. Bên cạnh đó còn có thể dùng lá nấu nước và xông hoặc dùng nước ngâm chân dẩy mồ hồi ra ngoài, giải cảm cực kỳ công hiệu.

Lá tía tô chữa bệnh ho ở trẻ sơ sinh

Sử dụng các nguyên liệu: 20 gram lá thảo dược, 10 gram hoa đu đủ đực, 5 gram hoa khế, 5 gram đường phèn. Đem tất cả đi rửa sạch và tiến hành giã nát ra trừ đường phèn. Rồi vắt lấy nước cốt bỏ bã thêm đường phèn vào và đem đi hấp cách thủy. Cho trẻ uống 5 lần, mỗi lần 2,5ml tương ứng với nửa muỗng cafe.

Lá tía tô chữa bệnh rôm sẩy ở trẻ

Dùng lá thảo dược đem đi rửa sạch, dùng nước muối rửa càng tốt sau đó mang đi xay nhuyễn vắt lấy nước cốt. Đun sôi lên và tắm cho trẻ hoặc có thể để nguyên lá nấu lên đem đi tắm cho bé. Phương pháp xay nhuyễn sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.

Lá tía tô chữa bệnh gút (gout)

Trong thảo dược có tới 4 chất làm giảm hiệu quả của enzyme xanhthine oxydase – đây là nguyên nhân chính hình thành nên acid uric phát triển bệnh gout. Dùng 1 nắm lá tươi đem rửa sạch và ngâm nước muối nhai nuốt sống hoặc có thể dùng lá nấu nước thuốc uống hàng ngày đến khi các tình trạng đau nhức do bệnh gout gây ra giảm hẳn.

Ngoài ra, bạn kết hợp uống trong và dùng ngoài bằng cách lấy lá tía tô sắc nước, thêm chút muối, sau đó lấy ngâm chân lúc còn ấm. Cách này giảm các triệu chứng sưng đỏ, đau nhức tại các khớp hiệu quả tương tự như việc ngâm chân bằng lá lốt.

Mỗi lần chỉ ngâm từ 15-20 phút, không nên ngâm chân quá lâu để tránh choáng váng do máu dồn lên não.

Lá tía tô trị bệnh sưng vú

Chuẩn bị 10 gram lá thảo dược đem đun sôi với nước để uống, dùng phần bã đắp lên vú. Sử dụng liên tục, lâu dài, kiên trì thực hiện để tình trạng bệnh giảm hẳn đến khi hết.

Lá tía tô có tác dụng chữa trúng độc do ăn hải sản

Còn được gọi với bài thuốc tử tô giải độc thang có tác dụng chữa trúng độc, ngộ độc do hải sản gây ra. Dùng 10 gram lá thảo dược, 8 gram sinh khương, 4 gram cam thảo đem đi sắc với 600ml nước đến khi cạn còn 200ml nước thì chia ra sử dụng 3 lần trong ngày trong lúc còn ấm, nếu nguội thì đun lại cho nóng.

Lá tía tô trị bệnh tim

Tinh dầu tía tô giúp ngăn ngừa huyết khối, bệnh mạch vành phòng chống các cơn đau tím đến bất ngờ và tình trạng đột tử. Ngoài ra còn có axit béo không bão hòa omega-3 là chất oxy hóa làm giảm cholesterol xấu – đây là nguyên nhân chính gây ra tình trạng xơ vữa động mạch.

Lá tía tô trị bệnh đau dạ dày

Tanin và glucosid trong lá tía tô giúp chống viêm, làm lành vết loét, liền sẹo, giảm gia tăng các axit trong dạ dày. Nước sắc thảo dược giúp giảm đau, giảm lượng dịch vụ và giúp ổn định, bệnh nhân đau dạ dày sẽ được ăn và ngủ ngon hơn.

Uống nước lá tía tô có tác dụng gì?

Có thể dùng thảo dược ở dạng tươi hay khô đều được. Tuy nhiên, liều lượng sử dụng tùy thuộc vào mức độ bệnh, độ tuổi, loại bệnh khác nhau.

Lá tươi sử dụng 3 đến 10 gram, đối với lá tươi dùng từ 6 đến 20 gram, sắc chung với 700ml nước. Sắc cạn còn 1 bát là được. Gạn lấy nước thuốc, để nguội và uống khi còn ấm.

Mặt khác, lá tươi bạn có thể rửa sạch, cắt nhỏ, để vào máy xay sinh tố, cho thêm chút nước lọc, muối hạt làm nước tía tô uống hàng ngày rất tốt cho da và sức khỏe.

Giúp chữa trị hiệu quả ho, cảm sốt, phòng ngừa bệnh lý liên quan đến hô hấp, tim mạch, dạ dày,… Nước lá tía tô có vị cay, hơi nồng nhưng không quá khó uống.

Lưu ý khi sử dụng tía tô

Mặc dù là thần dược trong việc hỗ trợ sức khỏe và cải thiện nhan sắc. Tuy nhiên nếu lạm dụng sử dụng quá nhiều sẽ gây ra một số tác dụng không mong muốn như sau:

• Đối với người hay ra mồ hôi, bị cảm nóng: Cần thận trọng khi sử dụng tía tô chữa bệnh. Vì sẽ gây ra tình trạng đổ mồ hôi nhiều, sử dụng thời gian dài sẽ khiến bệnh tình ngày càng trở nên nghiêm trọng.
• Đối với bà bầu: Tuy lá của thảo dược có tác dụng an thai nhưng nếu sử dụng với liều lượng quá lớn sẽ dẫn đến tăng huyết áp, ảnh hưởng nghiêm trọng đối với mẹ lẫn cả thai nhi.
• Đối với người có tiền sử dị ứng: Trường hợp bạn bị dị ứng với các thành phần hóa học từ lá thuốc, nên hạn chế tối đa việc dùng nó để điều trị bệnh vì sẽ gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
• Người bệnh trước khi muốn sử dụng loại thảo dược này cần tham khảo ngay ý kiến của bác sĩ.